ΤΟ ΚΟΛΛEΓΙΟ
ΑΝΑΤOΛΙΑ ΓΙΟΡΤAΖΕΙ
100 ΧΡOΝΙΑ
ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝIΚΗ

Ο αιδεσιμότατος Elias Riggs υπήρξε μια εξέχουσα μορφή ανάμεσα στους απόδημους λόγιους, ιεραπόστολους απεσταλμένους του Αμερικανικού Συμβουλίου Επιτρόπων Ξένων Αποστολών που έδρευε στη Βοστώνη. Η εξαιρετική έφεση που είχε στις γλώσσες, τον οδήγησε στο να μάθει τις περισσότερες από τις τοπικές γλώσσες που συνάντησε στα εξήντα χρόνια που έζησε στην Ανατολή. Το ιεραποστολικό του έργο ξεκίνησε το 1833 από την Ελλάδα, ως επικεφαλής του μεταφραστικού και εκδοτικού έργου της ιεραποστολής στην Κωνσταντινούπολη. Από τα 14 παιδιά και εγγόνια του, τα 13 τον ακολούθησαν στην ιεραποστολική του κλήση στην Εγγύς Ανατολή. Ένας από τους γιους του, ο Edward, συνέβαλε στην ίδρυση του Κολλεγίου Ανατόλια το 1886, ενώ ο εγγονός του, Ernest, έμελλε να γίνει ο τέταρτος Πρόεδρος του Κολλεγίου.

Η Lillian Cole έφτασε στη Θεσσαλονίκη το 1927 για να αναλάβει την επίβλεψη της υγείας και ευημερίας των οικοτρόφων. Εκπαιδευμένη ως νοσηλεύτρια στο Mount Sinai Hospital της Νέας Υόρκης, αποτελούσε μέλος της ιεραποστολής στη Μικρά Ασία. Η ίδια είχε παντρευτεί τον Αρμένιο Levon H. Sewny, απόφοιτο του Ανατόλια του 1901 που είχε σπουδάσει ιατρική στο Αμερικανικό Πανεπιστήμιο της Βηρυτού και είχε πεθάνει από τύφο κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η Lillian Cole ανέλαβε για μια δεκαετία τη διεύθυνση του μικρού αναρρωτηρίου καθώς και καθήκοντα που σχετίζονταν με τη στέγαση και τη σίτιση των οικοτρόφων. Η Ruth Compton παρατήρησε ότι διοικούσε “με σιδερένια γροθιά και χρυσή καρδιά”. Ο βασικός της κανόνας ήταν ότι όποιος δήλωνε ασθένεια, θα κρεβατωνόταν με μια δόση ρετσινόλαδου. Έτσι, κανένας μαθητής δεν έκανε το λάθος να προσποιηθεί ότι ήταν άρρωστος.

Ο Curtis Lamb, απόφοιτος του Grinnell και καθηγητής Αγγλικών τη δεκαετία του 1920 στο Ανατόλια, συνεισέφερε γενναιόδωρα στο σχολείο αφού συνέχισε τη θητεία του ως έφορος, ζητώντας τη συνδρομή του αποφοίτου Dr. Alexander Matthews, του επιχειρηματία John Pappajohn και άλλων για την οικονομική υποστήριξη του σχολείου.
Οι καθηγητές που βρέθηκαν να διδάσκουν στο Ανατόλια εκείνη την εποχή αγάπησαν τόσο το σχολείο που ανέπτυξαν ισχυρούς δεσμούς με αυτό, ακολουθώντας στα χνάρια του Lamb. Ο ίδιος υπήρξε μέλος του Σώματος των Εφόρων για αρκετά χρόνια, ενώ οι John F. Chapman και Everett W. Stephens διετέλεσαν διαδοχικά πρόεδροι των Εφόρων για σχεδόν δύο δεκαετίες.

Σε μια εποχή όπου η θέση της γυναίκας ήταν υποβαθμισμένη και η γυναικεία εκπαίδευση αδιανόητη, η Eliza Fritcher, τέως δασκάλα στη Θεολογική Σχολή του Mount Holyoke, ταξίδεψε μέχρι τη Μερζιφούντα με στόχο να αναλάβει την εισαγωγή των γυναικών στην εκπαίδευση. Με δεδομένο τον κοινωνικό διαχωρισμό ανάμεσα στα φύλα, η προσέγγιση του γυναικείου πληθυσμού ήταν εφικτή μόνο στις γυναίκες ιεραποστόλους. Έτσι, το 1865, μέσα σε αντίξοες συνθήκες και την ίδια να αντιμετωπίζει χρόνια προβλήματα υγείας, η Fritcher ιδρύει το Παρθεναγωγείο, το οποίο ξεκίνησε με μόλις οκτώ μαθήτριες σε έναν στενάχωρο νοικιασμένο χώρο. Στα χρόνια της Fritcher το Παρθεναγωγείο αναπτύσσεται, ώσπου το 1893 τη διαδέχεται ως διευθύντρια η Frances Gage. Την ίδια χρονιά, όμως, το Παρθεναγωγείο καταστρέφεται σε πυρκαγιά. Με την αποζημίωση που πλήρωσε το οθωμανικό κράτος, το Παρθεναγωγείο αναβιώνει, αποτελώντας πια ένα από τα ωραιότερα κτίρια ανάμεσα στις εγκαταστάσεις της ιεραποστολής στη Μερζιφούντα, το οποίο και ονομάζεται κτίριο Fritcher, προς τιμήν της ιδρύτριάς του.

Ο Συμεών Α. Ανανιάδης, 19χρονος μαθητής από τη Σαμψούντα, ήταν κορυφαίος αθλητής στίβου και φιλοδoξούσε να γίνει γιατρός. Στην ομιλία του ως αριστούχος της τάξης του, προέτρεπε τους συμμαθητές του: “Συνεχίστε, συνεχίστε, μέχρι τα 24 σας. Δεν αρκεί να κάνετε τη μισή διαδρομή, τα καλύτερα τα έχουμε μπροστά μας.” Τον Φεβρουάριο του 1921, μαζί με άλλους έξι μαθητές βρέθηκαν ενώπιον της τουρκικής στρατιωτικής δικαιοσύνης επειδή κατείχαν θέσεις στον ελληνικό φιλολογικό σύλλογο του Ανατόλια, “Πόντος”, για τον οποίο το δικαστήριο έκρινε πως ήταν ανατρεπτική οργάνωση, η οποία είχε στόχο την προσάρτηση της περιοχής του Πόντου στην Ελλάδα. Δεν είχαν το προνόμιο του συνηγόρου, το δικαίωμα να ασκήσουν έφεση ή κάποια εξωτερική παρέμβαση προς όφελός τους. Λίγες εβδομάδες μετά, τον Μάρτιο του 1921, το Ανατόλια αναγκάζεται να κλείσει, ο Σύλλογος «Πόντος» διαλύεται και οι μαθητές του συλλαμβάνονται. Ο Συμεών Ανανιάδης απαγχονίζεται τον Ιούνιο του 1921 στην Αμάσεια, μαζί με τον άλλο μαθητή Παυλίδη, τον Γεώργιο Δ. Λαμπρινό, ο οποίος βοηθούσε στη διδασκαλία της ελληνικής ενώ ήταν ακόμη μαθητής και τους καθηγητές Δημήτριο Θεοχαρίδη και Χαράλαμπο Ι. Ευσταθιάδη, ενώ ο Γκριγκόρι Τσεκάλωφ γλιτώνει, ως Ρώσος πολίτης. Τρεις μήνες μετά τον ακολουθεί στην αγχόνη ο πατέρας του, Αντώνιος Ανανιάδης. Μαζί του εκατό ακόμη από τη Σαμψούντα, και άλλοι Έλληνες από την Τραπεζούντα και τις γύρω περιοχές.

Το 1915, η Frances Gage, καθηγήτρια στο Παρθεναγωγείο, επέμεινε να συνοδεύει τα κορίτσια μαζί με τη Charlotte Willard, όταν Τούρκοι στρατιώτες απαίτησαν να τους ακολουθήσουν οι Αρμένισσες μαθήτριες και τις ανάγκασαν να μπουν σε κάρα για να τις μεταφέρουν στην ύπαιθρο. Οι δύο γυναίκες παρέμειναν με τις μαθήτριες τους για εβδομάδες υπό φρικτές συνθήκες, μέχρι που τελικά η κυβέρνηση έστειλε εντολή να επιστρέψουν στο σχολείο. Η γενναιότητα που επέδειξαν έσωσε τα κορίτσια. Η Frances Gage πέθανε δύο χρόνια αργότερα, στις 15 Ιουλίου 1917, και θάφτηκε κοντά στο Παρθεναγωγείο, στο ευρύτερο συγκρότημα της ιεραποστολής στη Μερζιφούντα.

Η Myra Tracy, δασκάλα από την ίδια κομητεία που καταγόταν και ο Charles Tracy, πήγε στη Μερζιφούντα το 1865 ακολουθώντας τον σύζυγό της για να ξεκινήσουν μια μακρά θητεία που θα καθόριζε την εξέλιξη του Κολλεγίου Ανατόλια.
Στην κοινότητα των ιεραποστόλων οι σύζυγοι, πέρα από το νοικοκυριό και την ανατροφή των παιδιών, αναλάμβαναν και υπηρεσίες για την κοινότητα. Η Myra Tracy κατάφερε να εξελιχθεί  σε μία ηγετική φιγούρα για την κοινότητα, βρισκόμενη συχνά επικεφαλής σε σημαντικές πρωτοβουλίες.
Το 1894 όταν ξέσπασε μια πανδημία χολέρας στην περιοχή, ήταν εκείνη που συντόνισε τη διανομή φαρμάκων, σώζοντας έτσι πολλές ζωές.
Το φθινόπωρο του 1896, όταν οι επιθέσεις κατά των Αρμενίων εντάθηκαν και ο αριθμός ορφανών παιδιών αυξήθηκε, η Myra Tracy ανέλαβε την πρωτοβουλία να νοικιαστούν καταλύματα σε κοντινή απόσταση από τις σχολικές εγκαταστάσεις με στόχο να φιλοξενηθούν σχεδόν εξήντα ορφανά αγόρια, ενώ τα ορφανά κορίτσια του Παρθεναγωγείου έφτασαν τα πενήντα.
Αποχωρώντας οριστικά από την Μερζιφούντα το 1913, μαζί με τον σύζυγό της, άφηναν πίσω τους ένα εκπαιδευτικό οικοδόμημα που δύσκολα θα μπορούσε κάποιος να φανταστεί. Από ένα πρόχειρο κτίριο με μια χούφτα μαθητών που βρήκαν όταν πρωτοέφτασαν, είχε πλέον αναδυθεί ένα ολόκληρο σχολικό συγκρότημα, με εκατοντάδες εγγεγραμμένους μαθητές.

Απόφοιτη του Mount Holyoke College, η Mary P. Wright (1885-1891) πήγε στη Μερζιφούντα για να στελεχώσει το Παρθεναγωγείο.
Οι αποστολές προς άλλες περιοχές της Μικράς Ασίας εκείνη την εποχή απαιτούσαν προσοχή καθώς οι συνθήκες ήταν επικίνδυνες και τα περάσματα δύσβατα.
Η ίδια η Mary Wright δέχτηκε επίθεση από ληστές το 1885 επιστρέφοντας από το Τοκάτ μαζί με τον ιεραπόστολο John Smith και τη σύζυγό του.
Παρά τους πολλούς κινδύνους, τα ταξίδια αυτά έδιναν μεγάλη ευχαρίστηση στους ιεραποστόλους, αφού συνέβαλλαν με τον τρόπο τους ηθικά και υλικά στη βελτίωση της τοπικής κοινωνίας, δίνοντας την ευκαιρία στα παιδιά να σπουδάσουν στη Μερζιφούντα.
Όταν το 1896 η ομάδα της Μερζιφούντας συνειδητοποίησε ότι πολλά παιδιά είχαν μείνει ορφανά από τις σφαγές, τους παρείχε στέγη και εκπαίδευση, με τη φροντίδα Αρμενίων βοηθών. Πενήντα κορίτσια φιλοξενήθηκαν στις σχολικές εγκαταστάσεις, ενώ νοικιάστηκαν σε κοντινή απόσταση καταλύματα για σχεδόν εξήντα αγόρια, υπό την εποπτεία αρχικά της Myra Tracy και τη συνδρομή της Mary Wright. Τα ορφανοτροφεία αυτά θα αποτελούσαν αρχικά προσωρινές εγκαταστάσεις, ωστόσο στην πραγματικότητα λειτούργησαν για μία δεκαετία μέχρι να βρεθούν οικογένειες για τα παιδιά ή να εκπαιδευτούν και να μπορέσουν να σταθούν γερά στα δικά τους πόδια.

Ο Ραφαήλ Σ. Δήμος (1891-1968) αποφοίτησε από το Ανατόλια το 1910 κερδίζοντας τόσο το μεγάλο κολλεγιακό έπαθλο όσο και το βραβείο για την καλύτερη πτυχιακή εργασία. Αφού εργάστηκε για δύο χρόνια στο Ανατόλια ως βοηθός βιβλιοθηκονόμος, κέρδισε υποτροφία για να σπουδάσει φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ, όπου ολοκλήρωσε το διδακτορικό του το 1916.
Μετά από συμπληρωματικές σπουδές στην Αγγλία και τη Γαλλία, ανακηρύχθηκε ομότιμος καθηγητής στο Χάρβαρντ, καταλαμβάνοντας την έδρα Άλφορντ και διδάσκοντας Φιλοσοφία της Ηθικής και Πολιτικές Επιστήμες.
Επέστρεψε και πάλι στο Ανατόλια που τόσο αγάπησε, ως μέλος του Σώματος των Εφόρων, αφιερώνοντας χρόνο και ενέργεια για να στηρίξει το Κολλέγιο με κάθε τρόπο.

Ο Ηλίας (Έλι) Προδρόμου Αγνίδης ήταν Έλληνας μηχανικός με όραμα και εφευρετικό πνεύμα. Γεννημένος στην Κωνσταντινούπολη το 1901, ο Έλι σπούδασε στην Αγγλία αποκτώντας στη συνέχεια το πτυχίο του μηχανικού από το Πανεπιστήμιο του Βελγίου.
Η αστείρευτη δημιουργικότητά του τον ώθησε στην εφεύρεση του αεριστή βρύσης το 1943, μια πατέντα που εμπνεύστηκε από έναν καταρράκτη και αποτέλεσε βασικό μέρος σχεδόν σε κάθε βρύση. Ακολούθησαν και άλλες ευρεσιτεχνίες που προέκυψαν από την αρχική του εφεύρεση.
Παρά το γεγονός ότι ο ίδιος δεν φοίτησε ποτέ στο Κολλέγιο Ανατόλια, αναγνώρισε την αξία της εκπαίδευσης, αφήνοντας το μεγαλύτερο μέρος της κληρονομιάς του στο σχολείο, μία δωρεά ύψους πάνω από δύο εκατομμυρίων δολαρίων.